«A poesía infantil no século XXI (2000-2008)»

Esta semana chega ás librarías A poesía infantil no século XXI (2000-2008), o volume anual da Rede Temática de Investigación ¨LIJMI», que coedita Xerais e a Fundación Caixa Galicia.

Os membros da Red Temática de Investigación sobre Literatura Infantil y Juvenil del Marco Ibérico e Iberoamericano (LIJMI), coa colaboración doutros investigadores convidados, reúnen neste volume un conxunto de estudos, destinados fundamentalmente a todos aqueles que desenvolven labores de mediación, centrados na Poesía infantil e xuvenil no século XXI (2000-2008).
Tras dunha introdución teórica na que se repasan a historia e as características que adoitan identificar o xénero, incídese no valor da poesía á hora de educar a sensibilidade, desenvolver a creatividade e fomentar o espírito crítico desde as primeiras idades e deféndese a súa presenza nas aulas mediante unha boa selección de textos que acolla tanto os escritos expresamente para a infancia e a mocidade como aqueloutros cun destinatario universal. A seguir inclúense enfoques panorámicos que abordan o xénero no período estudado nas literaturas castelá, catalá, galega, portuguesa e vasca, co engadido de tres achegas que estudan a poesía no ámbito literario alemán, brasileiro e inglés. O volume inclúe ademais unha selección de poemarios, trece dos cales son obxecto dun comentario pormenorizado, co fin de facilitarlles aos mediadores e mediadoras algunhas claves de aproximación para o seu uso na educación literaria.

O volume será presentado o xoves, 10 de setembro, ás 12:00 horas, no seo das actividades do VIº curso de formación continua As literaturas infantís e xuvenís ibéricas. A súa influencia na formación lectora, que se desenvolve ao longo de toda esta na Biblioteca da Fundación Caixa Galicia de Santiago.

Que libro de Xerais recomendas para o verán?

No perfil de Facebook de Xerais estase desenvolvendo un interesante debate sobre os libros do catálogo da editorial que os seareiros e seareiras recomendan para o verán. Ata o momento as propostas son moi diversas:

Eva Carrión del Pozo recomenda Resistencia de Rosa Aneiros. “Eu téñolle un especial apego a este libro porque, coma quen di, fun aprendendo galego con el. Descubriume todo un abano de posibilidades nunha lingua que non era a miña. É un libro que engancha e emociona dende o primeiro momento, a min demostroume unha vez máis como as palabras poden emocionar, facernos rir e mesmo enchernos de xenreira e impotencia. É unha historia que nos achega a crueza da realidade arrolando ao lector nun mar de lirismo e metáforas que non por iso deixan de doer. Unha verdadeira xoia que nos mergulla na historia política dese veciño ás veces tan obviado coma é Portugal. E coma Resistencia lese dunha sentada, podemos seguir con Herba Moura de Teresa Moure, tamén moi interesante. Boa lectura!”

Eva Moreda O barón rampante de Italo Calvino. “Lino hai uns 15 ou 16 anos, cando estaba na colección xuvenil Xabarín (xunto cos seus compañeiros de triloxía, O vizconde demediado e O cabaleiro inexistente) e foi un descubrimento: non era literatura xuvenil, era literatura sen máis que podía ser tamén lida pola mocidade. Non vou enumerar as razóns polas que o recomendo porque a quen non lle interesaría a historia dun rapaz que se enrabecha con seu pai o barón e decide subir a unha árbore para non volver baixar máis?”

Iria Méndez Leocadio, o león de Oli e Teresa Novoa.

Marisa Movila O Globo de Shakespeare de Jaureguizar.  “Neste libro hai un homenaxe ás obras de Shakespeare, unha trama moi intrigante e un sentido do humor que che fai rir en calquera intre. Ten ademáis un trasfondo moito máis serio, xa que mostra abertamente as paixóns humanas e as relacións de amor e rancor cas persoas que máis cerca temos.”

Ana B. Crespo Concubinas de Inma López Silva. “Esta obra conta a historia de tres mulleres dunha mesma familia, pertencentes a distintas xeracións pero que comparten o feito de non ser afortunadas no amor. Esta novela mestura fantasía con realidade, amor con traxedia… é unha obra que chama á lectura, un libro que unha vez aberto non o podes pechar, non antes de rematalo.”

Montse Paz Monte Louro de Luís Rei Núñez.  “Unha magnífica novela da emigración. É a historia dun emigrante a Barcelona, primeiro, e logo a Bos Aires. É a historia dun home acompañado e amado por moitas mulleres… Asegúrovos que en canto vos poñades a ler é difícil de deixar, engancha!”

Paz Raña Educación e Paz III. Literatura e Paz de Xesús R. Jares (coord.).

Marisol Rodríguez A casa dos Lucarios de Teresa Moure.

Martin Pawley Lúa do Senegal de Agustín Fernández Paz.

Ana Cosque Meira A lúa dos Everglades de Xesús Manuel Marcos.

Rocío Barreiro Rodríguez Resistencia de Rosa Aneiros.

Alexandre Marín Elucidario de Gonzalo Navaza.

Soledad Felloza das novidades Sempre quixen bailar un tango contigo de Teresa González Costa e, un libro máxico, Magog de María Gándara.

Luisa Lis recomenda Resistencia de Rosa Aneiros, Palabras contadas de Camilo Franco; e das novidades Monte Louro de Luís Rei Núñez.

Saúl Rivas Riofero de Xelís de Toro.

Pilar Ponte A profa recomendaría dúas obras de Xosé Fernández Ferreiro, Agosto do 36 e Os últimos fuxidos, e a poder ser lidas nesa orde. Tematicamente clasificaríanse dentro da guerra civil e as súas consecuencias inmediatas mais no primeiro caso o momento histórico é só un pretexto que permite o desenvolvemento dos acontecementos e no segundo sería maís apropiado falar de drama persoal. Son dous volumes, sobre todo no caso do primeiro (publicado en 1991), que soportan moi ben o paso do tempo e para min ese é un indicio de que o texto funciona. Espero que se alguén se anima, non sufra decepción con estas recomendacións e, en caso de que a cousa guste, envíen correo e se lles remitirá o enderezo onde deben enviar a caixa de marisco. Saúdos 🙂

Entre os seareiros e seareiras do perfil que participen nesta discusión cada semana sortéanse tres reloxos “En galego todo o tempo”.  Este reloxo de Xerais foi deseñado polo noso compañeiro Ramón Domínguez e entregado como agasallo aos participantes nacerimonia  de entrega dos Premios Xerais 2009. Animamos a participar nesta xeira. A forza do libro galego está na voz dos seus lectores e lectoras.

Dez razóns para ler “Monte Louro”

Recollemos un fragmento da intervención que sobre a novelagañadora do Blanco Amor 2009  Monte Louro de Luís Rei Núñez  leu o crítico e profesor Armando Requeixo durante o acto de presentación en Burela, o pasado 30 de maio.

…. Cando teñan ocasión de se achegar ás páxinas de Monte Louro descubrirán unha historia fascinante protagonizada por un neno muradán, que logo se fará mozo barcelonés e que acabará por vivir o seu tempo de adulto no Bos Aires dos anos setenta e oitenta do pasado século. As case setecentas páxinas nas que se relata esta intensa peripecia vital agochan en cada recanto moitas e moi fundadas razóns para convencer da necesidade da súa demorada lectura, pero, coa intención de que se deixen atrapar polo engado desta narración, voume permitir agora enunciarlles dez motivos polos cales coidou o xurado que Monte Louro tiña por forza que ser este ano a novela gañadora do certame:

1. En contadas ocasións se ten dado na historia da literatura galega recente a escrita dunha historia onde os personaxes que a poboan fosen caracterizados cunha profundidade psicolóxica tan reveladora, tan certeira, de tanta fondura.

2. Moi poucos escritores de noso poden presumir dun dominio e dunha plasticidade tan abraiante nas descricións e no profundar nas psiques de personaxes de ambos xéneros, facendo cribles por igual as máis diversas vivencias de mulleres e homes de distinta condición, idade e circunstancia.

3. Admira o realismo e a verosimilitude coa que se recrean escenarios, tempos e espazos, demostrando un sorprendente traballo de documentación que tivo que ter presente un lapso de tempo moi dilatado e localizacións moi diferentes.

4. Salienta a habelencia do autor á hora de lograr unha perfecta integración dun abano de personaxes variado e numeroso en moitos feitos paralelos ou sucesivos que se orquestran nunha estrutura superior sólida e coidada.

5. A novela ten a virtude de relatarnos a trama facendo progresar a acción dosificadamente, conseguindo así manter sempre a atención e a tensión narrativas, evitando caer en devalos, reiteracións ou excursos innecesarios.

6. O estilo da prosa é moi elaborado, cun galego vizoso e unha adxectivación e uso de modismos ben acaídos que fan de moitos parágrafos da obra pezas maxistrais polo seu resaibo poético.

7. Os diálogos da novela están instalados nun verismo convincente e en todo momento se fan cribles e recoñecibles.

8. A narración incorpora no seu seo citas e referencias máis ou menos explícitas a moitos e moi variados autores da literatura universal; ora ben, faino dun xeito tal que, lonxe de pedanterías metaliterarias ao uso, acaba por fundir esa tradición en homenaxes ben traídas que serven para tecer unha inconfundible voz de seu.

9. A acuidade e delicadeza coa que se formulan e resolven as grandes cuestións do ser humano nesta obra sorprende dende a primeira ata a última páxina. O amor, a morte, a amizade, a loucura, a incomprensión, o medo, a ira, a tristura viven nos personaxes da novela, facéndoos tan humanos e próximos a nós que é inevitable sentirnos retratados neles en maior ou menor medida e recoñecer nas súas vivencias as nosas propias paixóns e debilidades.

E 10. A ambición e o alento que anima unha novela de máis de medio milleiro de planas esixe unha orquestración estrutural e un labor de esmerilado de todas e cada unhas das múltiples láminas que a van engrosando tan grande que só un escritor extraordinariamente dotado é quen de afrontar o reto con posibilidades de éxito. Armando Requeixo

“Cita co Xerais”, comentario de Perozo

Xosé Antonio Perozo publica n’ A Nosa Terra un comentario agarimeiro sobre os Premios Xerais.

A débeda que a cultura galega ten con Edicións Xerais de Galicia queda compensada cando escoitamos a Manolo Bragado falar das cifras millonarias de libros editados e vendidos ó longo da historia da editorial. Xerais ten o privilexio de ser a primeira industria cultural do libro en galego, e de ser o proxecto que conseguiu sacar a literatura galega do gueto do voluntarismo elitista e do complexo de cultura de resistencia do pasado. Apareceu no momento histórico oportuno para facer historia e sementar futuro. O paso do tempo certificou o acertado da iniciativa e o que representa como motor para outras moitas empresas que se miran no seu espello. Teño dito que unha cultura sen industria cultural é unha cultura morta, porén, algo tan elemental custou que penetrase no tecido da Galicia que viña de sufrir a ditadura e o desprezo da lingua galega. Xerais foi a primeira pedra do edificio actual e hai que recoñecelo.

E así acontece cada ano na peregrinación que facemos á illa de San Simón na convocatoria dos Premios Xerais. Outra iniciativa pioneira consolidada, que xa é a cita máis senlleira do mes das letras galegas, por riba doutras que naceron e esmoreceron diante da falla de seriedade e dun proxecto cultural solvente. Os Xerais marcan cada ano tendencias na escrita da novela e da literatura infantil e xuvenil galegas, por riba dos intereses editoriais propios doutros premios. Da solvencia e independencia dos seus xurados tivemos este ano unha mostra contundente cando dous deles sorprendéronse premiando dúas obras de Rosa Aneiros. Unha excepción que confirma a solvencia da autora e dos Xerais.

Agustín Fernández Paz en «Xornal de Galicia»

Con motivo da homenaxe que lle tributa hoxe a AELG en Vilalba e a entrega do Premio Nacional de Literatura Infantil o vindeiro martes en Teruel, Agustín Fernández Paz é entrevistado de forma extensa por Iago Martínez en Xornal de Galicia.

Así mesmo, Martín Pawley, tamén en Xornal de Galicia, publica un comentario de opinión titluado «Un home de ben» que transcribimos:

“Pertenzo a unha xeración cunha cualidade que a fai única: fomos os últimos nenos que medramos sen a presenza da televisión”. Así comezaba As paisaxes da memoria, o pequeno relato autobiográfico que Agustín Fernández Paz escribiu como acompañamento á edición española de varias das súas obras. Naquel texto memorábel Agustín elixiu describirse como unha rareza sociolóxica, alguén que garda na súa memoria recordos que hoxe poden parecer arqueoloxía e experimentou ao longo da súa vida o tránsito dun país non moi afastado da Idade Media a outro máis ou menos mergullado no século XXI. A liña do tempo que nos leva do arado de ferro até internet, unha época de cambios abruptos, de incríbeis transformacións ideolóxicas, sociais e tecnolóxicas. Agustín Fernández Paz é fillo de todas elas. Un elo que conecta as narracións de aparecidos desa infancia sen televisión cos libros de Lovecraft aos que chegou xa adulto; as conversas políticas clandestinas da longa noite de pedra cos debates non menos encendidos que hoxe flúen a través da rede.

O que non cambiou foi o gusto por recibir historias, “de viva voz, nas páxinas dun libro ou dun cómic, na escuridade dunha sala de cinema ou a través das diversas pantallas que teño na casa”. Un gusto pola ficción que creceu canda el, cos contos que se escoitaban arredor da cociña de ferro e coa modesta biblioteca do seu pai onde descubriu a Verne, Salgari, Poe, Stevenson ou Mark Twain. Deixou de ser neno en Xixón, cando marchou con catorce anos para facerse perito na Universidade Laboral, hoxe convertida nunha espléndida fábrica de cultura. Pasou sete anos interno, abondo para ser quen de camiñar polos corredores do edificio cos ollos pechados sen bater contra parede ningunha.

Barcelona foi despois diso un oasis de liberdade, un lugar cheo de espazos para o coñecemento. Na Coruña aprendeu a ser mestre e comezou o período máis fértil da súa vida. Porque Agustín é mestre, mestre antes que escritor. Mestre de escritores, mesmo. Exerceu a docencia con paixón e formou parte activa, activísima, dos movementos de renovación pedagóxica. Está detrás dalgúns dos primeiros manuais escolares en galego, feitos de maneira esforzada e precaria nunha altura na que “cortar e pegar” aínda non era unha metáfora informática. Para aqueles libros escribiu infinidade de textos, as lecturas necesarias para ilustrar cada lección, lecturas que daquela non tiñamos en galego. Supoño que aí naceu o Agustín que todos admiramos. O Agustín que empezou a escribir por pracer e por necesidade creativa, mais tamén coa convicción de que era preciso ocupar un oco que aínda estaba por encher. O que agora entendemos por literatura infantil e xuvenil galega inventárona nos oitenta xente coma Agustín, coma Paco Martín, coma Xabier P. Docampo, amigos, chairegos (uns máis que outros) e compañeiros de xeración os tres, esa que Manuel Bragado deu felizmente en chamar “Xeración Lamote”. A débeda que temos contraída con eles é impagábel. No fondo, a verdadeira razón de ser deste artigo é a de lles dar publicamente as grazas.

A cidade dos desexos abriu en 1989 unha carreira, a do vilalbés, inzada de premios. As flores radiactivas, Cos pés no aire e Corredores de sombra son algúns dos títulos que fan grande a un autor apreciado e querido, que recibe centos e centos de cartas deses mozos e mozas que fixeron de Cartas de inverno un fito da nosa literatura con case setenta mil exemplares vendidos en lingua galega. Contos por palabras, unha marabilla, supuxo o seu recoñecemento internacional ao ser incluído na listaxe de honra do IBBY en 1992, igual que Aire negro, escollido de novo polo IBBY en 2001 e pola Jugenbibliothek de Munich que outorga os prestixiosos White Ravens. Cando lle concederon o Premio Nacional de Literatura Infantil e Xuvenil o ano pasado polo seu volume de relatos O único que queda é o amor, Santiago Jaureguizar deulle a volta á noticia no seu blog: o importante non era que Agustín gañara o Nacional, senón que o Nacional gañara a Agustín. Non lle faltaba razón. Era o premio o que ficaba honrado ao acollelo na súa listaxe de vencedores, ao destacar un escritor cuxa ausencia case resultaba escandalosa.

Vén de publicar Lúa do Senegal, dedicada entre outros “a Ousmane Sembène, mestre” nun xesto que revela ao mesmo tempo a súa cinefilia e a súa bondade. Bondade é o que transpira este libro en todas as súas páxinas; bondade e amor. Amor por Khaedi, a nena que deixa atrás África para instalarse coa súa familia nunha cidade, Vigo, que tamén é a de Agustín e na que todo é diferente; amor polos personaxes, polas palabras, polos lectores, por todos nós. Porque Agustín é un home de ben, e esa é unha condición necesaria para facer arte con maiúsculas.

Ana Bande recomenda “A lúa dos Everglades”

Ana Bande recomenda no seu blog A lúa dos Everglades, a novela de Xesús Manuel Marcos gañadora do Premio de narrativa Terra de Melide 2008. Recollemos o seu texto:

Belgrano (Bos Aires), Miami, Madrid, Os irmáns Quintelos, Aurora, Manuel Eiras e Andrés Leiro, tres relatos de emigración que tecen un pano triste, escuro e esgazado polos furados da violencia, a dor e a miseria que é a marca da casa da nosa emigración. Custa ter que recoñecérmonos neses traballadores avarentos, aforradores, Luís, Dosinda e Antón, os gallegos, os irmáns Quintelo, xente con cartos, pero que aproveitaba a roupa ata o miolo, sempre coa leira ás costas, eles mesmos cultivaban nun terreo que tiñan nunha quinta o barrio de Alte Brown, xentes que xamais foran de vacacións a ningures, nin sequera ao veciño Parque Nacional do Tamá. Velaí a miseria. Lembroume moito a desolación que sentín cando visitei o Centro Galego de Newark hai uns dez anos ao comprobar o absoluto illamento destes galegos que malia vivir a media hora de Central Park no puxeran un pe na grande mazá na súa vida. Vivindo en Newark estaban tan lonxe de Nova Iorke como calquera galego de Betanzos ou Entrimo. Galegos que só saían puntualmente da casa de Primeira Xunta…para ir á igrexa, os domingos, escoitar a homilía de Alexandre Gwerder…galegos vellos que tiñan os cartos acochados nos zapatos, botes de cociña, en libros vellos e ata no cortello, galegos sen expedientes médicos, e herba luisa. Andrés Leiro e Manuel Eiras, galegos en Madrid, enfermos de morriña, non o podo evitar, dixo. Cada vez qeu vexo unha matrícula, ou, sentado nun banco do parque, escoito unha conversa, e Aurora, galega en Miami, unfa fuxida inútil dun mundo rural enchoupado nunha violencia cruelmente cotiá contra nenas e mulleres que hoxe chamariamos estructural, escuros tempos de silencio e brutalidade que convidan a alonxarse de tópicos e pantasmas que como moito só servirían para argallar tremendismos literarios insospeitadamente persistentes. Unha boa novela que me deixou con mal corpo, a insoportable levidade do ser galego….xa me entendedes!

«Peaxes» recomendada por Trafegando ronseis

Trafegando ronseis publica unha anotación recomendando a lectura de Peaxes, a novela de Santiago Lopo.

Non me disgustou nada este libro de Santiago Lopo, Peaxes, que desenvolve unha idea na que supoño tod@s temos cavilado nalgún momento cando pagamos na autoestrada, aínda que cae nalgúns tópicos (topiquísimos) e se deixa levar polas boas intencións con algúns trazos de denuncia que non chegan a medrar; aínda así, unha novela curta de fácil lectura e trato agradable que sintoniza cun día a día dun traballador da peaxe que prefire non tolear dentro do seu cubículo maxinando a vida daqueles e daquelas que pola súa ventá pasan cada día. Curiosa resulta a maneira de introdución de cada novo capítulo cun anaco tirado de cancións que supostamente as personaxes escoitan nos seus coches e das que se nos dará ao final do libro unha perfecta relación, pero que case podemos escoitar nós tamén -de coñecérmolas- coa lectura; unha música diferente segundo sexa quen conduce o coche: unha información decisiva sobre as súas personalidades. Quizais o peor sexa o final: un final marabilloso case de conto de Disney. Pero unha lectura agradable para unha hora de descanso antes de coller a estrada.

“Incertos”

Rubén Ruibal publica no seu blog unha anotación sobre Incertos, o libro de relatos de Antón Dobao. Unha memorable recomendación literaria.

«Conexión Tubinga»

No blog Trafegando ronseis publícase unha anotación moi interesante de Thalía Troitiño sobre a súa lectura de Conexión Tubinga, a novela de Alberto Canal.

Este libro, Conexión Tubinga de Alberto Canal, conta a historia dun mozo que está estudando no Seminario. El, Tito Besteiro, vive no Divino Mestre, onde forma parte dun grupo, “Os Zaratustra“, grupo de mozos que se reunen clandestinamente polas noites nas habitacións para falar dos libros lidos, experiencias, etc.

A historia, principalmente, sitúase no ano anterior ao Rito, último paso para ser cura.
Durante este ano vivirá grandes experiencias que farán que se replantexe o seu futuro, e coñecerá á persoa que o marcará e axudará con respecto a este.

A historia xira en torno a un libro prohibido no Divino Mestre, o titulado Existe Deus? de Hans Kiing. O porqué da prohibición vén dos anos 70, anos de enfrontamento da igrexa vangardista de Hans Kiing coa igrexa tradicional.
Toda a polémica desenvólvese na cidade alemá de Tubinga.

Neste libro trátanse aspectos como o amor, a liberdade de elección, os enfrontamentos do pasado, o que é e o que foi a Igrexa, a homosexualidade…

Creo que é un libro interesante e disfrutei da súa lectura, por iso quero recomendalo aquí. Fíxome reflexionar sobre algúns aspectos dos que trata a obra, o que é importante. Thalía Troitiño.

«A clase» e «O valor do envoltorio»

Hai varios días recollemos a anotación de Cesare sobre Mal de escola. Hai uns días publicou outras dúas anotacións de grande interese, a primeira sobre A clase e a segunda sobre O valor do envoltorio.

Se non me chegaba xa coa lectura de Mal de escola, vou a embiburgo pra ver o fantástico filme Entre as paredes, traducido aí embaixo como A clase, e publicado como novela tamén con ese estraño e, ao meu ver, distorsionador nome — editores, pronúnciense, —. Porque nese espazo que construíu a escola moderna (republicana (!) chámanlle os franceses), nada funciona. O filme é devastador: o catálogo de malas prácticas pedagóxicas repásase de principio a fin, e a falta de respecto constante dos mestres cara aos alumnos vai medrando ata que remata da única maneira que pode facelo: o profe chámalles putas ás alumnas e un estudante é expulsado nunha escena tan dantesca que poderían asinar os irmáns Marx, se non fose porque o conto é triste.
Tiña boa razón un dos comentaristas deste blog: a escola é o último espazo moderno nun mundo postmoderno. Pouco mudou a escola dende o tempo que estudaron os nosos pais, agás polas zostregadas nas unllas e demais castigos físicos. E pouco mudará se seguimos a aparvar a perdiz: unha reforma urxente é necesaria, de currículo, de actitudes e de dinámicas, que sitúe os rapaces no centro, e non os profesores… ata de arquitectura dos centros debe mudar, pra axudar a romper ese espazo artificial e absurdo creado entre as paredes. Cesare.

A música de «Peaxes»

O crítico Xosé Manuel Eyré tivo a paciencia de elaborar unha relación completa dos temas musicais que aparecen na novela Peaxes de Santiago Lopo.

«Police and de thieves»…….Junior Murvin/Lee Perry

«Just a visitor»………………..Fellow Travellers

«Wat a wonderful world»……Louis Armstrong

«Ave María»…………………..David Bisbal

«Soy Gitano»…………………Camaron de la Isla

«Te vamos a quemar»……Todos Tus Muertos

«A hard day´s nigth»……The Beatles

«God save the queen»…..Sex Pistols

«El chiringuito»……………Goergie Dann

«O Fortuna»……………….das Carmina Burana de Carl Orff

«Cuando tu vas»………..Chenoa

«Medicine man»…………Sargento García

«No deberáis»…………..Doctor Harapos

«Career opportunities»…………… The Clash

«Presiento que me engañas»…..Camela

«Historias de psiquiátrico»…….Doctor Harapos

«Sunny happy people»…………..R.E.M.

«No passa res»…………………….La Trinca

«Va, pensiero»……………………..Verdi

«Ron»…………………………………La Liga Antialcohólica

«Knockin´on heaven´s door»……. Bob Dylan

«Crying want´help you»……………B.B. King

«Wild thing»…………………………..The Troggs

«Le pays va mal»……………………Tiken Jah Fakoly

«On thee road again»……………….Canned heat

«Get back, (Toni)»…………………..Remolca Madriña

«Asesinos profesionales»………..Todos Tus Muertos

«Il faut me jurer de m´aimer»….Boris Vian

«Quince años tiene mi amor»……Dúo Dinámico

«Aún así te vas»……………………..Belanova

«Get up, stand up»………………….Bob Marley

«No somos nada»…………………..La Polla Records

«Suele pasar»………………………..Belanova

«Born to the wild»…………………Steppenwolf

«Teach me tonight»………………Ella Fitzgerald

«Karma Police»…………………….Radiohead

«Hago vudú»……………………….Doctor Harapos

»El pescador»………………………El Padre Jony

«21st century schizoid man»……..King Crimson

«Augardente»…………………..Viñalar Fantastic Band

«Que será de nuestro amor»……….Gisela

«Diga que le debo»…………….Siniestro Total

«Andamos armados»…………..Control Machete

«Economía sumerxida»……….Os  Resentidos

«Deltoya»…………………………Extremoduro

«Imos de voda»………………..Remolca Madriña

«Será que vai chover?»………Os Paralamas do Sucesso

«From her to eternity»……………Nick Cave and the Bad Seeds

«El bar Tijuana»……………………Los Cocorocos

«Sobreviviré»……………………….Mónica Naranjo

«Pierdo el contro»………………..Doctor Harapos

«Sexi»………………………………..Doctor Harapos

«Trigofilia»…………………………Remolca Madriña

«Al uso principal»……………….Remolca Madriña

«O sombreiro chichiriteiro»

Recollemos a anotación que sobre O sombreiro chichiriteiro, o recente álbum de Manuel Rivas e Patricia Castelao, publican o blog Trafegando ronseis:

Proliferan ultimamente os libros infantís con desigual resultado, salvados en moitas ocasións polas fermosas ilustracións que acompañan uns textos que dáme a impresión non chegan en moitas ocasións a nenos e nenas. Pero non é este o caso: o texto de Manuel Rivas e as ilustracións de Patricia Castelao son fermosos por igual. Un relato sobre a amizade e a esperanza nunha coidada edición de tapa dura cunhas ilustracións que non deixan indiferente. Un fermoso libro para agasallar, para follear, para disfrutar.

«Mal de escola»

Recollemos a anotación que sobre Mal de escola de Daniel Pennac publica Cesare no seu blo As túas balas.

I

Os estudantes son agora moito peores ca antes –dime un profesor universitario de 31 anos–. O outro día púxenlles ao grupo B un exercicio que fago todos os anos: teñen que preparar unha noticia e locutala como se fose un telexornal, metendo a cabeza por unha tele de cartón. Este ano copiaron en cinco minutos unha nova de internet, e comezaron a lela tal cal. Eu cortei o exercicio de raíz e pasamos a outra cousa.

II
Calquera manual de pedagoxía podería sinalar os erros desa práctica: dende a definición dos obxectivos ata un modelo de aprendizaxe baseado na nota, pasando por construír situacións irreais que conducen a que criaturas, a miúdo batante máis achegadas á realidade cós seus profesores, bordeen ou eludan o absurdo. Se ademais este novo pero experimentado profesor lese Mal de escola, de Daniel Pennac, podería intuír que a culpa do fracaso do exercicio era en boa medida súa.
As renovacións pedagóxicas, as contrarrenovacións, os sindicatos, os políticos, as anpas e os medios de comunicación foron sinalando como causas do fracaso escolar o método, as reformas legais, as infraestruturas, as familias desestruturadas, as vacacións dos profes ou esa violencia da mocidade que tan precisamente describe Pennac. Pero o erro está na falta de amor, como di Pennac, e na falta de autocrítica, que é outra vertente da falta de amor.
Mal de escola é poliédrico, embarullado e marabilloso, anque Pennac é fondamente conservador: de aí a súa teima nos alicerces do ensino: a ortografía, a literatura dos séculos pasados (ás veces moi pasados) ou, ata un punto que asusta, a proposición subordinada adverbial concesiva, que a pequena Nathalie, con toda lóxica, non entende. A escola ten que revisar métodos e amores, si, pero tamén contidos, ese pequeno e obsesivo apósito que vai xunto á aprendizaxe de modelos, e sobre o que, estrañamente, avaliamos.

«Ámote vermella»

Recollemos o comentario que sobre Ámote vermella, o poemario de Claudio R.Fer, ilustrado por Sara Lamas, publica o blog Trafegando ronseis.

Claudio Rodríguez Fer xunto coa ilustradora Sara Lamas presentan un libro fermoso tanto pola edición como pola idea: un poemario dedicado ás mulleres represaliadas e esquecidas da nosa terra: Ámote vermella. E digo que é fermoso en canto á idea, porque tal como afirma o autor a súa intención é “afirmar a vida, loitar contra a morte. Cómpre unha catarse colectiva para superar o trauma deste esquecemento no que vivimos instalados nunha democracia tardofranquista amnésica. O franquismo foi unha ditadura androcéntrica e machista, que practicou a violencia de xénero. Setenta anos despois, quixemos demostrar que hai quen as ama, aquí están os seus nomes elas que foron as esquecidas entre os esquecidos, aquí están os seus retratos, cando tivemos a fortuna de atopalos”. En canto á edición, paréceme un libro preciso, cunhas ilustracións exquisitas, todo el en vermello.
Outra cousa diferente desde o meu punto de vista é o poemario en si, que non acabou de convencerme. Porén, como adoita acontecer, hai poemas que gustan máis ca outros, e como é costume déixovos unha pequena selección. Recoméndovos a súa lectura por mor de sabermos máis sobre nós mesmos, sobre o noso pasado recente, sobre unhas mulleres esquecidas por seren mulleres, sobre a valentía da vida naquela época, sobre o feito de procurar unhas ideas que outros non consentiron. Cómpre lembrar, porque na memoria radica a forza de que non volvan acontecer feitos coma estes.

Experiencia de animación á lectura en Radio Tui

Dende o pasado mes de xaneiro alumnado do 3º ciclo de Educación Primaria do Colexio Público Pazos de Reis de Tui desenvolven durante as mañás dos martes un programa de animación á lectura na Radio Municipal de Tui. Os alumnos e alumnas analizan un libro, realizan unha pequena reseña do autor e recomendan a súa lectura.

Premendo en cada título podemos escoitar os programas dedicados a Cidades de Fran Alonso, A rebelión dos coellos máxicos de Ariel Dorfman, A lagoa das nenas mudas de Fina Casalderrey e Mal de escola de Daniel Pennac (programa no que participaron dous profesores do centro).

Os nosos parabéns ao alumnado participante e á comunidade educativa de Pazos de Reis por tan fermosa iniciativa.

«Monbars o exterminador»

Xa comecei a lectura de Monbars o exterminador (Hixinio Puentes). E tenme moi boa pinta, moi-moi boa o actual Eixo Atlántico. Seguramente imos lembrar durante moito tempo o ano pasado, ímolo reler decote. Conto, coa novela de Hixinio Puentes para figurar no top 5 das mellores novelas galegas de 2008. X.M Eyré.

«Arraianos», recomendación de Ánxela Bugallo

No suplemento «Culturas» de La Voz de Galicia, Ánxela Bugallo, conselleira de Cultura recomenda Arraianos de Xosé Lúis Méndez Ferrín como libro para agasallar estes días:

Para agasallar, para compartir, é este bo momento de volver a Xosé Luís Méndez Ferrín, unha das figuras máis sólidas da nosa historia literaria. Reler, poño por caso, Arraianos, fainos de novo gozar cunha escrita sólida, cunha narrativa con selo propio e tamén, como non, coa grande riqueza da nosa lingua, cando remata o ano no que foi galardoado coa primeira edición do Premio Nacional de Literatura de Galicia. Ánxela Bugallo

«O libro das viaxes imaxinarias», lectura de X.M. Eyré

Recollemos a nota de lectura sobre O libro das viaxes imaxinarias de Xabier P. DoCampo e Xosé Cobas que publica hoxe X.M. Eyré no seu blog:

Lidos dez capítulos dos trinta que ten, un adxectivo único perocorre, en letras capitais, os meus pensamentos: MARABILLOSO. Ou, unha marabilla de libro. O aspecto gráfico, autoría de Xosé Cobas, na miña opinión é precioso, sinxelamente precioso. Ilustracións feitas con moito gusto, moi ben integradas no libro, desde a cor aos motivos ilustrados, que reflicten unha fonda reflexión sobre o texto, o que sempre se agradece, que non sexan simples acompañantes.

Os textos, que lles vou dicir?! Teño medo que acabe o libro, non quero.

Voulles deixar aquí os primeiros dez bocadiños desta pelegrinaxe pola fantasía, pola realidade, pola memoria, pola literatura e pola esperanza ( que bonita definición e xusta, permítanme esta autogabanza, igual a reservo para a crítica). É que, desde que comecei a lectura, todo foi atopar textos logrados desde a sensibilidade, o coñecemento e o oficio de ourive vello que manexa as palabras coa contundencia e delicadeza que só nos grandes libros se atopa. (Tamén merecen outra xuízo, pero de momento resérvoo)

Van eses bocadiños, a gozar, meus:

En Arimoi o Viaxeiro só pode demorarse tres días. No solpor do terceiro o visitante ten que estar xa extramuros. Hai casos en que o Primado concedeu un permiso especial a persoa principal, mais sempre foron prórrogas de tres en tres días (19)

Arama é un lugar no medio de ningures que chama polo viaxeiro desde o renxer continuo das carricantas e a secura areosa dunhas rúas de fino po branco. Ándase por elas no temor dun vento que espila esa brancura virándoa en nube que envolva o transeúnte, penetrándoo por todos os orificios até afogalo (27)

Non debían estar afeitos ás visitas en Arodisi, porque cando o viaxeiro entrou todos parecían agardalo e non tardaron en formar corro arrredor del. A tarde enleouse coa noite e era esta moi avanzada cando o Viaxeiro probou o duro leito que lle ofreferan naquela casa (39)

Tamén lle dixeran desta cidade de Aruasi que era o reino das persoas xustas. Así que, sen pensalo máis, torceu polo camiño da esquerda, aquel que levaba a ese lugar que, de ser certo o que dicían, sería o paraíso.

Que pensariamos de quen pasa á beira do paraíso, encontra a entrada franca e non entra ? ( 41)

O que si ten o reino de Ariode son dúas capitais: Ailito a actual e Ailute a antiga. Nesta última só teñen lugar os seres que habitaron o reino nos tempos máis remotos, aqueles que aparecen nos libros de historia coma os de maior gloria ou ignominia do reino (49)

coñecedores do seu pasado, poidan construír un presente feliz e un futuro esperanzador (52)

Si, alí estivera nun tempo Amri, a cidade que o viaxeiro procuraba. Víanse restos do que foran as súas casas e das que non ficaban máis que os alicerces, coma marcas do espazo que nalgún tempo ocuparan (55)

“…porque o futuro só lle é digno  de ser desexado cando garda no seu rostro a pegada clara do pasado.” 61)

De sempre sentira falar do reino de Aibone e das súas xentes. Dicíase que vivían nunha sociedade perfecta organizada por enriba daquela putrefacción que se estendía aos pes da súa plataforma arbórea. Tamén só eran mulleres e só mulleres xeraban non se sabe como. Aló enriba reinaba a harmonía (68-69)

De Adiebo non sabe máis que o nome e descoñece todo canto alí lle pode agardar. Alguén ao pé do viaxeiro, nun alto do camiño para comer un bocado e asearse un pouco, pronunciou o nome do lugar (71)

Pero estes carreiros desaparecen de cada pouco porque as árbores de Aimefue teñen a particularidade de se moveren ao seu antollo do mesmo xeito que que fan os seres humanos nos seus reinos (77)

«Mal de escola», aconsellado por Ronsel

No magnífico blog Trafegando ronseis aparece unha importante anotación arredor de Mal de escola, o libro de Daniel Pennac. Recollemos o parágrafo co que finaliza o texto:

Como aconteceu con Como unha novela, creo que todo o profesorado debería ler este libro, do que podemos gozar en galego grazas á editorial Xerais. E xa me contaredes. Eu seguirei a cavilar.

Teatro de verdade

No blog Trafegando ronseis publícase unha interesante anotación de lectura sobre Limpeza de sangue, o texto dramático de Rubén Ruibal que mereceu o Premio Nacional de Literatura Dramática. Recollemos o primeiro parágrafo do texto:

Limpeza de sangue de Rubén Ruibal (Xerais, 2006) pareceume Teatro de verdade, así con maiúsculas, recomendable tamén para todas e todos os que prefirades ver e non ler teatro, porque se nota que o autor pensou no espectador/a pero tamén no lector/a; fixádevos, se non, na elaboración das didascalias. Tematicamente é ousada, dá moito que pensar e fai gala dun sentido crítico digno do mesmo Vidal Bolaño. Os diálogos son ás veces finamente irónicos e outras tan directos e descarnados que sobrecollen. Todos os ambientes e personaxes están moi acabados. E logo está o seu o humor, como unha especie de elemento compensatorio e indispensable para sobrevivir a toda a corrupción que nos rodea. Unha lectura para pensar e divertirse, en definitiva.

“Xosé María Álvarez Blázquez. Unha fotobiografía”

Antón Castro, escritor e xornalista galego afincado en Zaragoza, publica no seu blog unha interesante anotación sobre a Xosé María Álvarez Blázquez. Unha fotobiografía. Recollemos un dos parágrafos do texto:

El libro es estupendo. Quizá las fotos no sean tan buenas como las de otros, pero se percibe el universo de Álvarez Blázquez: su relación con Galicia y el mar, su interés por la poesía medieval, sus juegos literarios (publicó Cancionero de Monfero como si fuese un libro perdido de los trovadores galaico-portugueses, aquellos primorosos poetas a los que quizá no conozca George Steiner; publicó Roseira do teu mencer, en homenaje a su hija Colorín, publicó su obra maestra probablemente: Canle segredo), su curiosidad intelectual, su compromiso con la izquierda, la carga literaria de la estirpe, la relación con sus hermanos, sus historia de amor y complicidad con María Luisa Cáccamo, de ascendencia italiana y tan bella y elegante… Álvarez Blázquez, curiosamente, publicó en 1943 una pequeña novela policíaca en Zaragoza: El crimen de la Isla Verde, que apareció en la revista Letras, 1941.

Xornalismo literario aquí e agora

Miguel Anxo Fernán Vello comenta na súa columna de Galicia hoxe a aparición dos libros máis recentes de Manuel Rivas, Os Grouchos, e Suso de Toro, Outra Galiza. O poeta e editor de Espiral Maior remata así o seu comentario: “Descubran os lectores todo isto, e moito máis, nas obras de Suso de Toro e de Manuel Rivas: xornalismo literario palpitante, con alento crítico e reflexivo, sen esquecer o arrecendo do humor e o brillo da poesía”.

“Recordar doe”, por Marcos Valcárcel

Marcos Valcárcel publica unha fermosa anotación sobre Recordar doe, as memorias escolares e universitarias de Herminio Barreiro.

“O ceo dos afogados”

No blog Revolta da freixa publícase unha anotación sobre a lectura d’ O ceo dos afogados, a novela de Francisco Castro, finalista do Premio Fundación Caixa Galicia de literatura xuvenil 2007.

“So resta o amor”

O blogueiro Martin Pawley publica unha anotación sobre a aparición da tradución portuguesa d’ O único que queda é o amor de Agustín Fernández Paz. Reproducímolo polo seu indubidable interese:

A publicación na editora de Nelson de Matos dunha tradución ao portugués de O único que queda é o amor do amigo e mestre Agustín Fernández Paz é un fito que non debe pasar inadvertido. É a primeira vez que un dos grandes da LIX galega aparece nunha (coidadísima) colección “para adultos”, compartindo catálogo con figuras indiscutíbeis da cultura lusófona coma José Cardoso Pires, Pepetela e Manuel Alegre. Nunha aposta valente do editor, o autor é presentado xa na capa como un “fascinante escritor galego”. Galego, insisto. Da mesma maneira, na lapela dise do libro que “Com ele a literatura galega toma lugar na nossa colecção”, para logo engadir que é “Uma literatura fascinante numa língua irmã”.

Traballados con mestría e sutileza, os relatos reunidos no volume acaban por compoñer unha verdadeira enciclopedia sobre o amor, e reivindican con emoción e saudade a súa capacidade transformadora, coa certeza de que amar fainos diferentes. A súa chegada ás librarías dun país que tamén temos por noso coloca ao bo de Agustín nunha posición de privilexio. E ben merecida, abofé que si.

“Festina lente”, corre a modo

Reproducimos, polo seu indubidable interese, a anotación de Cesare sobre a lectura de Festina lente (unha novela que está tendo unha acollida máis que entusiasta entre os lectores):

Dime un bo conselleiro: tes que lelo. E entre a viaxe no avión e estas últimas horas alí a vai, unha novela moito máis ca fabulosa: Festina lente, de Marcos S. Calveiro. Algo enredante no principio, faise máis lixeira e cativadora conforme a acción pasa ao primeiro plano e se desviste desas roupaxes de contextualización que a pexan un pouco. As aventuras do encadernador Ambrosio Cavaleiro, a fala dos arxinas e a Compostela do XVI encaixan perfectamente no marco desa ficción sobre o pasado europeo que levamos anos lendo e ulindo. É esta unha novela pra traducir, pra exportar, que se pode vender nas librarías de Copenhague como se fora un código da vinci (en bo), coma un pequeno nome da rosa. Incluso ten un fermosísimo final, que releo sen fartura, e que dá pra unha segunda parte ou unha terceira do manuscrito de tres serpes unidas polo baixo, na historia de todas as épocas, adiante e atrás. Algunhas pegas hai, claro, en nomes de lugares, na falta dun mapa da compostela da época, nunha páxina demasiado chea de franciscos ou nun lavanco que cae do niño cando os lavancos fan os niños ao ras. Ou que nunha novela de encadernadores, o último caderniño se me despegase. Pero se eses son os males, moita é a bondade.

“As mellores intencións” dun tirón

O crítico Xosé Manuel Eyré confesa no seu blog que leu dun tirón As mellores intencións, a novela de Begoña Paz gañadora do premio Centenario do concello de Riveira. “De súpeto, atopeime lendo o capítulo 3, consciente de que a novela de Begoña Paz é desas que non deben pasar desapercibida. Que o formato breve encerra unha historia complexa, fonda, inversamente proporcional ao seu tamaño.”

Rede Lectura

Atopamos no blog Rede Lectura, promovido pola Asesoría de Bibliotecas Escolares, varios comentarios de lectores recomendando libros infantís e xuvenís editados pola editorial. Estes son os casos de Así comezou todo, o libro de Jürg Schubiger (recente premio Andersen) traducido por Patricia Buján; Cartas de amor de Fran Alonso; Negros e brancos de David Mckee e Minimaladas de Carlos López Gómez e David Pintor.

“A idade da auga”

Cesare publica no seu blog As túas balas unha anotación sobre a súa lectura d’ A idade da auga, o libro de James R. Salter que apareceu o pasado mes de xaneiro. Recollemos un anaco:

“Sempre crin que o que máis me gustaba da escrita de Uxía Casal era que non parecía galega, senón alieníxena. Algo do mesmo sinto cando leo fugazmente as páxinas d’ A idade da auga, de James Salter, a primeira novela deste escocés de glaspop, editada directamente en galego e centrada, en boa parte, na Cidade. Relatos fermosos, alieníxenas, escritos de xeito que esa paisaxe que recoñecemos como propia sexa ao mesmo tempo calquera paisaxe e todas as paisaxes: unha cidade de ciencia-ficción, de algoritmos e casualidades; unha presada de contos que se esfiañan, que nin empezan nin acaban, como snapshots dun edificio reflectido nunha pinga de auga. Non son historias extraordinarias: só a discreta e húmida ficción do común.”

“Conversas con Darío Xohán Cabana”

Lucía Garzón publica en Fervenzas literarias unha anotación sobre a súa lectura de Conversas con Darío Xohán Cabana, o libro preparado por J.L. Calvo e Yago Rodríguez Yáñez. Transcribímola:

Galván en Saor, Fortunato de Trasmundi, O cervo na Torre, As aventuras de Breogán Folgueira foron as obras que máis me marcaron de Darío Xohán Cabana na miña infancia e xuventude. Vivín as aventuras e as historias que contaba como se fosen miñas.
Cando vin na miña libraría de Vigo este libro de Conversas con Darío Xohán Cabana non dubidei nin un intre en levármolo a casa, tal vez buscaba desentrañar algúns dos misterios que para min tiñan eses libros que lin de nova, ou tal vez para recrealas sensacións de volver a aqueles anos cando marchaba cedo ó meu cuarto e sobre a cama devoraba estes e outros libros.
O libro comeza cunha sección chama “Vida e Literatura”, onde Darío repasa a súa dura infancia na aldea de Roás, como se vivía daquela, o traballo do campo, os seus primeiros libros, a política, a relación con Alonso Montero ou con Xosé María Álvarez Blázquez… Un repaso á vida cultural, social e política da segunda metade do século XX.
A segunda parte trata da obra poética de Darío, aquí hei de recoñecer que non lin nin Home e terra, Romanceiro da Terra Chá nin outro libro de poesía do poeta lugués. Aínda que os autores deben de coñecela moi ben, porque desgranan polo miúdo a poesía de Darío, e Darío, como bo amante da poesía, deixase preguntar e responde cunha clarividencia asombrosa.
Na terceira parte volta á infancia. Descoñezo a súa poesía pero as súas novelas téñoas moi dentro. Ao igual que na parte dedicada á poesía, os autores inciden profundamente na obra narrativa de Darío. Que tempos! que libros!
A parte de conversas remata co Darío e a súa relación coa tradución, os seus primeiros poemas de autores franceses como exercicio do seu profesor Alonso Montero, a tradución da Divina Comedia de Dante e no proxecto de traducir poetas occitanos no que anda embarcado nestes intres.
Quen gozara cos libros de Darío que merque este libro, quen queira coñecer como era a Galicia post-ditadura que merque este libro.
Eu, polo momento, vou reler Galván en Saor.
Bicos.