As mellores novelas de 2008

Énchenos de satisfacción que o crítico X.M. Eyre escolla oito dos nosos títulos do pasado ano entre as mellores novelas de 2008. Sen dúbida, unha moi boa colleita.

«Para seguir bailando», adianto da crítica de Eyré

Xosé Manuel Eyré adianta no seu blog a crítica que enviou A Nosa Terra de Para seguir bailando, o libro de F.X. Fernández Naval. Reproducimos o texto:

Está xa na rúa a nova achega de Francisco X. Fernández Naval, que neste caso escolleu o formato da narrativa breve. Os dez traballos de que consta este título deixan ben claro o dinamismo deste formato narrativo, ou, o que é dicir o mesmo, patentizan a ansia de liberdade das ataduras xenéricas por parte do autor. Se o conto se entende como o despregamento dunha estrutura pechada na cal o narrador sabe, cando inicia a narración, como vai ser o seu remate (fronte ao relato, no cal as fronteiras, tanto de inicio como de peche, se manteñen abertas), aquí o autor demostra un absoluto dominio da historia contada mais deixa a porta aberta para que o lector non o interprete así senón como un fragmento de realidade. Algo así como o os elos dunha cadea. Cada un deles representa é unha estrutura autónoma e pechada, mais todos forman parte dunha macroestrutura con sentido propio. Mesmo non sería raro pensar que Para seguir bailando é unha novela, unha novela fragmentaria sobre o noso tempo. Pois a sucesión de elos, ou fragmentos ou relatos, tamén convida a esta a esta perspectiva, sobre todo porque a sociedade retratada nos contos-elo-fragmentos sempre é mesma. A vontade experimentalista está presente en todos os relatos e nunca se abandona, notándose máis nuns relatos ca noutros e sobre todo a medida que se vai lendo, porén non é ese afán o que guía ao autor, porque a finalidade primordial para o autor é retratar a sociedade, unha sociedade en certa maneira intemporal mais que podemos moi doadamente identificar coa actual, sabendo que o termo actual designa un momento da historia con fronteiras abertas tamén, vivímolo, xa comezou e non sabemos cando realmente vai botar o fecho.
…………………….

Como libro de relatos que é, a variedade é unha das súas características. Inclusive en canto á calidade da redacción, na que por veces se observan deficiencias, pouco coidado. E tamén como libro de relatos que é, ofrece dúas posibilidades lectoras: a de cada relato en si, lectura illada, e a de todos os relatos en conexión. Ningunha é mala, nunca unha lectura é mala, mais a primeira resulta deficiente, empobrecedora, e só a segunda se pode dicir que sacia todas as sedes, máis ben inicia ese proceso que, igual que no coñecemento de calquera de nós, nunca remata.

A música de «Peaxes»

O crítico Xosé Manuel Eyré tivo a paciencia de elaborar unha relación completa dos temas musicais que aparecen na novela Peaxes de Santiago Lopo.

«Police and de thieves»…….Junior Murvin/Lee Perry

«Just a visitor»………………..Fellow Travellers

«Wat a wonderful world»……Louis Armstrong

«Ave María»…………………..David Bisbal

«Soy Gitano»…………………Camaron de la Isla

«Te vamos a quemar»……Todos Tus Muertos

«A hard day´s nigth»……The Beatles

«God save the queen»…..Sex Pistols

«El chiringuito»……………Goergie Dann

«O Fortuna»……………….das Carmina Burana de Carl Orff

«Cuando tu vas»………..Chenoa

«Medicine man»…………Sargento García

«No deberáis»…………..Doctor Harapos

«Career opportunities»…………… The Clash

«Presiento que me engañas»…..Camela

«Historias de psiquiátrico»…….Doctor Harapos

«Sunny happy people»…………..R.E.M.

«No passa res»…………………….La Trinca

«Va, pensiero»……………………..Verdi

«Ron»…………………………………La Liga Antialcohólica

«Knockin´on heaven´s door»……. Bob Dylan

«Crying want´help you»……………B.B. King

«Wild thing»…………………………..The Troggs

«Le pays va mal»……………………Tiken Jah Fakoly

«On thee road again»……………….Canned heat

«Get back, (Toni)»…………………..Remolca Madriña

«Asesinos profesionales»………..Todos Tus Muertos

«Il faut me jurer de m´aimer»….Boris Vian

«Quince años tiene mi amor»……Dúo Dinámico

«Aún así te vas»……………………..Belanova

«Get up, stand up»………………….Bob Marley

«No somos nada»…………………..La Polla Records

«Suele pasar»………………………..Belanova

«Born to the wild»…………………Steppenwolf

«Teach me tonight»………………Ella Fitzgerald

«Karma Police»…………………….Radiohead

«Hago vudú»……………………….Doctor Harapos

»El pescador»………………………El Padre Jony

«21st century schizoid man»……..King Crimson

«Augardente»…………………..Viñalar Fantastic Band

«Que será de nuestro amor»……….Gisela

«Diga que le debo»…………….Siniestro Total

«Andamos armados»…………..Control Machete

«Economía sumerxida»……….Os  Resentidos

«Deltoya»…………………………Extremoduro

«Imos de voda»………………..Remolca Madriña

«Será que vai chover?»………Os Paralamas do Sucesso

«From her to eternity»……………Nick Cave and the Bad Seeds

«El bar Tijuana»……………………Los Cocorocos

«Sobreviviré»……………………….Mónica Naranjo

«Pierdo el contro»………………..Doctor Harapos

«Sexi»………………………………..Doctor Harapos

«Trigofilia»…………………………Remolca Madriña

«Al uso principal»……………….Remolca Madriña

«Riofero», lectura de X. M. Eyré

O crítico X.M. Eyre publica no seu blog as primeiras impresións da súa lectura de Riofero, a recentísima novela de Xelís de Toro. Reproducimos un fragmento do texto:

Míreno, comproben como xa desde o inicio está aí ese ar das grandes novelas norteamericanas de río, de río e de fronteira, Twain e Steinbeck son doadamente visíbeis e tamén nas personaxes. Eu atópolle tamén certos recendos dickesionianos nas personaxes, no tratamento das personaxes. Porén, xa lles digo, non me obseiona isto, tampouco creo que a novela pretrenda ir máis alá, ir esa atmosfera aventureira, fronteiriza, de esculca no  misterio da vida e do ser humano e da cultura, esa atmosfera é moi consciente e a homenaxe ás grandes novelas de aventura tamén. Mais Xelís segue o seu propio camiño. Xa postos, miren, mesmo remitiría á Odisea, aquí non se procura unha volta á casa, non, mais si procurar un sitio no mundo, unha Itaca peroal e cultural. E aínda se podería continuar, mais sob pena de que canto máis sigamos máis nos alonxaremos de Riofero.

Actualización: 20-02-2009

Lean Riofero, recoméndollela vivamente, sexan tan impudorsos como coma Xelís, coma min, síntanse vivos, e limpos…todo isto lévame outra vez á función orgánica da literatura, lembran?, lembren todo…lembrade que todo son símbolos, inclusive vós, e sentirédesvos mellor cando saibades a vosa operatividade, vivídea e gozádea

«O Globo de Shakespeare», adianto da crítica de Eyré

Eyré adianta hoxe no seu blog dous parágrafos da crítica que preparou para A Nosa Terra sobre O Globo de Shakespeare, a novela de Jaureguizar gañadora do Premio Terra de Melide:

Desde que Xosé Carlos Caneiro publicara Ébora (Xerais, 2000) poucas veces me divertín tanto lendo unha novela. Tentado estou de botar contas, polo menos dalgún título de Bieito Alonso, por iso da xustiza comparativa. Mais non o vou facer posto que a finalidade do aserto non é outra que comezar esta crónica letresca evidenciando a carcaterística máis notábel da última novela de Jaureguizar, e Premio Terras de Melide 2008, intitulada O globo de Shakespeare. O globo de Shakespeare posibelmente sexa, tamén, a novela máis completa deica o momento manifesta na imaxinativa e indómita escrita do autor nado en Bilbo. A única chata, esa redacción descoidada, descoidada e típica non só en Jaurgeuizar senón en máis, infortunadamente en máis autores. E que deixa como resultado segmentos como a seguir: “Alegara que a bolsa en Galicia que cobraba era breve”  (175) ou “Celia Mandiás entrou na sala do pazo levando unha bandexa para a cea de Leandro sen darlle fala para non desconcentralo” ( 179). Que, de cando en vez, aquí ou acolá segundo o azar depare, incomodan o seu, sobre todo ao lector que ame e estime a literatura como a arte da palabra. Algunha vez o temos comentado, para Jaureguizar a novela ven sendo máis “o cinema da mente”. E un, a verdade, cada día que pasa entende menos a ausencia de esmero nese aspecto, tanta preguiza, dado que, a fin de contas, a calquera lector ou escritor un chisco experiente lle mancan os ollos e tolle as aspiracións de medre na consideración como obra literaria

………………….

Tal é a virtude de historias como esta que nos relata Jaureguizar, manexando con habilidade o fíos da trama, dosificando esta deica precipitala nun remate apoteósico, tal como merece e demanda. O esquema é simple, e xa se sabe que o simple adoita ser efectivo. Gáñanos, no inicio, ao regalarnos esa galería de personaxes curiosas, estrañas e fortemente empáticas, inclusive as féminas- hai que estudar o papel da muller na narrativa de Jaureguizar, sobre todo comparando tramas para adultos e tramas para non adultos. Personaxes do mundo de Shakespeare e personaxes do mundo actual, confundidas. Introduce a trama, complícaa mentres incrementa as doses de paranoia, de delirio, e reserva parte das personaxes para que catalicen e precipiten o grande show final. Así de simple e efectivo, un esquema que ten moito de cinematográfico, concepción do retrato e concepción da escena. Porén, se indicamos onde radicaba a virtude, sáibase tamén que na mesma virtude está o seu teito de cristal, a fronteira. Cal é a utilidade da farsa literaria se a vida xa é en si unha farsa e, como na novela de Jaureguízar, tamén remata en traxedia? Non é pura evasión, pero esta pregunta debe facer reflexionar.

«Nin che conto», presentación de Eyré

Xosé Manuel Eyré presentou onte á noite no seu blog Nin che conto. Para coñecer e gozar da micronarrativa. Reproducimos o texto da anotación moi interesante para coñecer as intencións do autor:

Como se anuncia no blog de Xerais, teremos Nin che conto no remate deste mes. Nin che conto sairá na colección Materiais, mais elles un libro dificilmente clasificábel. Dou un repaso ao máis substancial que sobre a teoría da Literatura Mínima ( ou hiperbreve, ou…) saíu á luz. Detéñome no canon que, a nivel internacional, se vén repetindo como tal, procuro fundamentalmente microcontos, pero non renuncio a calquera outra manifestación. E logo fago o mesmo co galego, o que é, case, dicir que percorro a historia do microconto galego, sen renunciar a outras manifestacións hiperbreves. Na parte relativa ao canon internacional, na marxe inferior, logo da zona de silencio ou transición, para desmecanizar o acto lector, dispuxen unha serie de textos que animan, aconsellan, provocan, guían a lectura. E, na parte galega, son provocacións á escrita. Algunhas delas son das mellores microficcións que escribín nunca, curiosas, curiosa tipoloxía de textos, verán, nas que trata de que o lector se familiarice coas prácticas escriturais mínimas, con algunhas, porque son moitísimas.

Que o gocen. Que o gocedes. Para min, escribilo foi unha auténtica gozada. Paixón tan intensa que me levou a sentir ben preto o alento do lector. Se cadra, de aí tamén que non renunciara a creación propia.

Vou dicir que con el celebro vinte anos de exercicio crítico, aínda que non o fixen con esa intención.

E vou tendo algunhas ideas para presentalo. Por suposto, se son realizábeis esta sideas, non serán nada convencionais.

Xosé Manuel Eyré, libro sobre micronarrativa

Xosé Manuel Eyré é autor de Nin che conto. Para coñecer e gozar da micronarrativa, un libro para achegarse a unhas das manifestacións literarias que máis interese están concitando nos últimos anos. O libro chegará ás librarías galegas na derradeira semana deste mes de xaneiro.

Nin che conto do crítico e profesor Xosé Manuel Eyré é unha obra que busca a caracterización e definición da micronarrativa, unha das manifestacións literarias que máis expectativa está creando no comezo deste século e que está a provocar a remodelación do sistema narrativo e mesmo de todo o sistema literario. Este tipo de discursos son un exercicio de exquisita pureza, porque na brevidade o xenuinamente literario brilla con luz propia ao non haber ao seu redor un mar de palabras que o difuminen. Pero para conseguir descifrar o seu código, os microtextos precisan dun lector específico, capaz de representar na súa mente todo o que non figura por escrito, de aí a importancia que se lle concede neste estudo á actitude dinámica, activa, creativa e lúdica dos lectores e lectoras. Ademais de realizar un percorrido polos textos breves canónicos da literatura universal, en Nin che conto ofréceselle un extenso espazo aos autores e textos máis representativos da micronarrativa galega.

Xosé Manuel Eyré (Laxe, Chantada, 1960) é licenciado en Filoloxía Galego-portuguesa e desde o ano 1988 traballa como crítico literario no semanario A Nosa Terra, con especial atención á narrativa. Dura-te a década de 1990 dedicoulle moito tempo á divulgación e dinamización cultural das terras de Chantada. Froito diso foron as colaboracións nas revistas Achantada e Alem-parte (2ª época) e a coautoría (con Xosé M. Vélez e María Olga Varela) dun libro sobre a figura e a obra do cura poeta Avelino Gómez Ledo. Particip-u na creación e coordinación da 1ª edición do Certame Mundanal de Contos Ultralixeiros, primeiro premio literario de micronarrativa xurdido en Galicia. Tamén nesta década colaborou como autor na Historia da Literatura Galega promovida por ANT e ASPG, co fascículo relativo á historia da narrativa actual e dúas antoloxías. O labor que desenvolve como crítico literario mereceu, no ano 2004, o Premio á  Colaboración Editorial que concede Edicións Xerais de Galicia. En 2005, saíu á luz Constelación de Ío, a súa primeira achega narrativa á literatura de ficción e en 2009 Nin che conto. Para coñecer e gozar da micronarrativa (Xerais). Mantén aberto o blog Ferradura en tránsito.

«O xardín das pedras flotantes», crítica de X.M. Eyré

X. M. Eyré publica no seu blog o texto completo da crítica que remitiu A Nosa Terra d’ O xardín das pedras flotantes, a novela de Manuel Lourenzo González, gañadora do premio Xerais 2008. Recollemos algúns fragmentos:

O xardín das pedras flotantes responde á fórmula do best seller á moda. Mestura, habilmente, aspectos relacionados coa historia, coa psicoloxía, co filosofía ou metafísica, nunha trama con aspiración de totalidade, que quere mergullar ao lector para que o acompañe no proceso reflexivo ou simplemente para inducirlle ese efecto. E niso, na propositada atención á devandita fórmula, áchanse tanto as súas virtudes como as súas fraquezas, que tamén as ten. Mais non quero continuar sen deixar de sinalar o obvio, o valor que para a cultura galega representa contar con discurso destas características, un discurso que está destinado a ser lido por milleiros e milleiros de galegos de hoxe e de mañá, e dicímolo a sabendas de que é a puxanza económica determinará en boa parte a súa sorte como best-seller.

Historia de amor moi ao estilo das de Tristán e Isolda ou Romeo e Xulieta. Historia de dous namorados, que son dous adolescentes, aos cales as súas familias (por diferentes motivos) lles prohiben verse. Contada desde a óptica de Simón, primeiro, e desde a de Anabel despois, para pechar o discurso un epílogo. Nela mestúranse a reflexión e indución á reflexión sobre conceptos chave: o destino e a o libe albedrío ( ata que punto somos capaces de decidir a nosa propia historia); o soño como vida e a vida como soño, a realidade como fantasía e a fantasía como realidade, e non se lles escape a implicatura simbolóxica do misterioso libro que está detrás de todo. Un libro e a maxia que pouco a pouco vai permeando na historia; presente desde o mesmo arrinque, non deixamos de tela presente no curso dunha trama que xoga a actualizala cada vez con máis intensidade á vez que reclama a nosa atención cara á faciana realista (digámolo así) do seu desenvolvemento.

Alén da capacidade para trabar unha trama complexa que pegue o libro ás mans do lector, igual que nos abren os ollos os equilibrios do funambulista. Alén de que a novela esta escrita con elegancia, nunha lingua versátil, dúctil e próxima. Quero salientar a habilidade das transicións entre os diversos climas que no discurso alterna ( dramático, realista, esotérico, filosófico, humorístico ) un narrador que, case como un mago, desde a sensibilidade é quen de atravesar a calquera instancia que precise sen que o lector, falamos sempre dentro das marxes que concede o best-seller, se preocupe pola verosemellanza pois as diferentes ramificacións temáticas vano manter ben ocupado e a transcendencia final do texto, unida á empatía proporcionada polo longo percorrido da ma das dúas personaxes centrais (sendo, a de Anabel fondamente atraente e carismática), evitará que a consideración definitiva non sexa positiva. Mesmo moi positiva, tendo en conta o que comunmente ofrecen os best-sellers.

Remataremos dicindo que, se ben a parentela de O xardín das pedras flotantes coa historia de Shakespeare, é moi clara e evidente, porén aínda lles aseguramos outro aínda máis interesante: pescudar ata que punto o inferno dantesco estivo presente

«O xardín das pedras flotantes»

O xardín das pedras flotantes, a novela de Manuel Lourenzo González, gañadora do Premio Xerais 2008, tras a súa presentación onte en Pontevedra, suscita o interese de varios medios.

Teresa Cuíñas anuncia en El País Galicia o prolongamento da novela no blog do autor.

Xosé Manuel Eyré publica duás entregas da crónica da crítica que está preparando. Adiantamos un parágrafo da primeira:

Polo pronto, a novela tenme entre o ceo e o inferno. Está escrita con moito oficio, recoñécese un narrador elegante (ultimamente, eis un cualificativo que, afortunadamente, se me repite), que se manexa moi ben nun microestilo ou estilo frástico no cal os ritmos de exposición e intelección están pulcramente coidados, cunha lingua dúctil e próxima (non foxe do cultismo nin lle pon medo o coloquial ) na que o lector le con comodidade e o agrado de ter diante un narrador con oficio que se esmera en non defraudar. O ceo. Iso e a habilidade para transitar entre rexistros narrativos. Na bitácora do autor, unha excelente oportunidade de comprobalo. Aquí, cinco páxinas.

Por último, recollemos varias das afirmacións realizadas na presentación por parte de Mario Iglesias e Kiko Dasilva:

• «Unha obra extraordinaria, de estrutura sólida, ben construída. Un traballo tremendo de arquitecto onde hai un trasfondo de anos.» Mario Iglesias.
• «Fascina desa estrutura que sexa aberta, que teña ventás a outras moitas historias. Unha novela chea de links.» Mario Iglesias.
• «Esta novela é un universo que conecta con universos.» Mario Iglesias
• «Unha novela que fala do primeiro amor, mais non dende a inxenuidade do namorado.» Kiko Dasilva
• «Os lectores namoraranse tanto dos personaxes como das historias que nos gustarían que contasen.» Kiko Dasilva
• «Este será o libro máxico para Manuel. Enganchará a mozos e adultos. Espertará a curiosidade de cada lector polo seu propio pasado.» Kiko Dasilva