Xabier Castro Rodríguez gabou o pasado sábado, 20 de xuño, nas páxinas de Galicia hoxe Tempo de centeo, a máis recente novela de Xosé Fernández Ferreiro.
Tempo de posguerra, centeo e descubertas
Non é esta a primeira vez que a literatura en galego -e non só a do país- realiza interesantes e intelixentes incursións no tema da guerra civil (xa de maneira directa, xa como asunto colateral), nin é esta a primeira vez que Xosé Fernández Ferreiro se achega a este eido da lembranza daquel durísimo episodio histórico (Agosto do 36, publicado no ano 1991 e que foi Premio Xerais de Novela) que aínda máis consecuencias tráxicas traería especialmente nos anos da posguerra inmediata.
É bo recuperar. Cómpre non esquecer. Se aínda se conmemoran aniversarios como os das grandes guerras mundiais, as bombas atómicas, o holocausto, as revolucións? nunca está demais lembrar os sucesos que desencadearon un terrible conflito bélico, a inmensa e inconmensurable traxedia humana, os espazos e as persoas que participaron e viviron no transcorrer daquelas décadas. Todo isto, e moito máis, aparece narrado nesta novela de Fernández Ferreiro –Tempo de centeo, Editorial Xerais- que nos proxecta cara a aquel Ourense de posguerra que ben coñece, describe e cicela o autor. Desde o protagonismo familiar dun fillo e da súa nai (tamén está presente a figura paterna que vén marcada pola violencia, a agresividade e o alcoholismo) vaise esfollando todo un amplísimo mural sobre o que o lector vai deitando a súa expectación, abraio e crueza. Desde a oposición aldea e cidade que tamén se reflicte no conflito lingüístico entre o galego e o castelán (“Naqueles primeiros tempos da súa arribada á gran cidade trataba de falar o castelán para non parecer un pailán de corredoira”) deica a expresa homenaxe á literatura galega (Tovar, Risco, Cuevillas, Ben-Cho-Sey, Lama Carvajal, Campio?) pasando pola dorosa circunstancia do contrabando e o estraperlo, a descuberta do amor e o sexo ou a importancia que na novela ten o cine, os “delirios cinematográficos” do protagonista que mesmo identifica a súa Carmiña con Olivia de Havilland: “O cine abriulle de par en par as portas dun mundo novo: o da evasión mental e o dos soños máis incribles e disparatados”. Unha novela na que o amor e o cine acabaron por cruzarse na vida de Antonio coa mesma paixón. Xabier Castro Rodríguez