“Cabalos de vento. Curros de pedra”

Reproducimos o texto da intervención de Xavier Teniente na presentación do libro Cabalos de vento. Curros de pedra, realizada o pasado venres, 8 de maio na Fundición Nautilus de Vigo, na que se recordou á figura de Xosé Guillermo, coautor da obra.

Hai aproximadamente uns cuatro anos, no verán de 2005, comecei a fotografar os cabalos salvaxes e a tradicional  Rapa das Bestas. Algún tempo máis tarde, cando xa tiña realizadas unha boa selección de fotografías, proipúxenlle a Manolo Bragado a posibilidade de facer un libro con este traballo. El viuno e díxome que si… Mais unha vez metido na edición das fotos dinme conta que non quería facer un simple libro de fotografías… faltaba algo…

Unha noite de copas polo casco vello de Vigo, unha desas escasas, pero máxicas ocasións que a veces nos regala a noite, atopeime con Xosé Guillermo no Edra. Comecei a falarlle do proxecto e díxome que lle gustaba o tema, e de feito, que xa tiña cousas realizadas sobre cabalos. Entre os vahos do licor café, música, palabrería nocturna e moitas risas, xurdiron ideas…algunhas tolerías, mais naquela noite naceu o proxecto que logo titulariamos Cabalos de Vento, Curros de Pedra.

A partir de aí comezamos a vernos case a diario, e pouco a pouco a idea foi madurando. Xa no verán de 2006 fomos a varios curros xuntos, con Maruchi, con Lucía, e con moitos outros amigos. Comiamos churrasco, bebíamos viño, e participamos da tradición. Ademáis, eu tomaba fotos,… e Guillermo pintaba. Algún tempo mais tarde comezamos a darlle forma a maqueta do libro no seu estudio, na Fundición Nautilus.

Agora, coa perspectiva do tempo vivido e gozado, non concibo un lugar nin unha compañía mellor para ter levado a cabo esta historia. Mentres nós traballabamos na selección de fotos e debuxos, e na confección da maqueta, Sagar e outros moitos músicos ensaiaban; Nacho daba vida a seus personaxes; ou divagábamos sobre algunha historia peregrina con calquera dos artenautas que a diario frecuentaban, e seguen frecuentando este lugar.

E así, entre bocetos en tinta china, augadas e fotografías fomos dándolle forma o proxecto. Agora sí o libro tiña sentido!, contaba algo máis alá da simple sucesión de fotografías… Fixemos unha primeira maqueta con fotocopias, as cubertas de cartón duro, e o lombo pegado con recortes de pantalóns vaqueiros…Que foi a que lle presentamos o editor…

Sen dúbida, o resultado final é un gran libro, e estou moi feliz por isto, pero nunca esquecerei todo o proceso do traballo previo, a sorte de haber traballado cun compañeiro tan imaxinativo, tan inspirado, tan xenial…

Un día, Guillermo presentoume a Javier Goberna, (un sabio deses que len nas pedras as escrituras dos nosos antepasados), e este levounos ver uns deses petroglifos en Sabarís, onde aparecen os cabalos gravados nunha grande lousa de pedra. Decontado o tiñamos claro: ese sería o principio e o final da historia…, cabalos e homes galopando xuntos nos montes galegos tres mil anos antes… Iso daríalle unha dimensión histórica e o mesmo tempo enlazaba con algúns dos debuxos que Guillermo xa tiña realizado. Ademais, a nosa idea era contar tamén a historia dos cabalos ceibes, non só a tradicional Rapa das Bestas.

Cabalos de vento. Curros de pedra está formado por 50 fotografías, dez debuxos, unha augada (a da cuberta), un texto poetizado escrito tamén por Xosé Guillermo, e unha chea de homes e cabalos correndo uns detrás dos outros…

Guillermo optou pola técnica do debuxo, realizando cada peza en tinta china e con cana de bambú. Resoltos con gran mestría en canto as súas proporcións e utilizando poucos trazos, apenas unhas liñas e pouca mancha de negros, de xeito que non se pelexasen coas fotos, e sobre todo, que non desen pé a comparacións que non virían a conto. Pero sobre todo, os de Guillermo son debuxos cunha grande expresividade, cheos de intensidade, de movemento, de gracia, e por suposto, de vida propia.

En canto as fotografías, foron realizadas en branco e negro, intentando capturar a atmosfera dos montes galegos no que viven os cabalos, o movemento das greas correndo en liberdade, e a acción e o nerviosismo na loita cos homes. A pesar de que no libro non aparecen representados todos os curros que se celebran en Galicia, pola selección que fixemos onde só podían incluírse 50 imaxes, porén se realizaron fotografías na maioría deles. Aquí hai fotos dos da Serra da Capelada en Coruña, de Campo do Oso en Mondoñedo, na provincia de Lugo, e dos da Valga, Mougás, Torroña ou Sabucedo en Pontevedra.

En conxunto, as fotos, os debuxos, e mais o texto, conforman unha historia narrativa, que vai contando a vida destes cabalos, desde o monte a o paso polo curro. Partimos da foto da contracuberta dos petroglifos, que como xa falei antes, pretende contarnos que esta historia non e de hoxe, senón que os nosos antigos xa convivían cos cabalos salvaxes nestes mesmos montes. Tamén figura nas primeiras páxinas unha preciosa cita de Virxilio do  Século I a.C. que  Guillermo atopou e dice ” E alí suben as altas rochas, poñense cara ao lado de onde sopra o Céfiro, aspiran as sutís auras e sen outro contacto, son fecundadas polo vento…”

As primeiras fotos e debuxos amosan os cabalos vagando, ou pastando ceibes no monte. De aí xa comeza a aparecer o home,  xuntando os distintos grupos para pouco a pouco facer unha gran manda que levarán ata a zona onde se celebrará a Rapa. Os cabalos fan  por fin a súa entrada no Curro, entre os aplausos da xente, coma se fosen gladiadores. E comeza a selección dos exemplares, a loita co home, a Rapa, e a marcaxe a ferro.

Na seguinte parte do libro aproveitamos para utilizar, a modo de denuncia, algunhas fotos do bosque queimado, naquel terrible verán do 2006, no que prenderon fogo a toda Galicia e no que moitos animais, non só cabalos, pereceron entre o lume.

Nas últimas páxinas, os cabalos galopan outra vez en liberdade, e regresan os seus montes, alí onde vivirán tranquilos ata o próximo ano…

Como todos imaxinaredes, esta non era a celebración prevista, e síntome triste por iso. Pero estou seguro, que nalgún lugar por aí arriba, hai alguén observándonos, felíz por ver a todos estes amigos reunidos, e orgulloso polo traballo ben feito.

Para acabar, Quero dar as grazas a Manolo Bragado, a Crego, Celia e a toda a xente de Xerais. Quero dar as grazas tamén a toda a marabillosa xente da Fundición Nautilus, pois,  dalgunha maneira, todos participaron deste proxecto. E por último, quero darlle as grazas a Xosé Guillermo; por permitirme traballar o seu lado, polos felices momentos que pasamos xuntos, e por ter sido meu amigo. Xavier Teniente

Etiquetas: cabalos_de_vento_curros_de_pedra, fundición_nautilus, xavier_teniente, xosé_guillermo